21/04/2010
Trao đổi về một số giải pháp tăng cường công tác quản lý, khai thác chợ trên địa bàn tỉnh Lào Cai
Các tỉnh miền núi nói chung và Lào Cai nói riêng do đặc điểm địa hình chia cắt, phân bố dân cư dải dác nên chợ không chỉ là nơi trao đổi hàng hoá mà còn là nơi gặp gỡ giao lưu văn hoá làm phong phú đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội của đồng bào. Trong những năm gần đây cùng với việc phát triển kinh tế xã hội, hoạt động chợ trên địa bàn tỉnh Lào Cai có chuyển biến căn bản cả về số lượng và chất lượng. Tính tới nay toàn tỉnh Lào Cai có 71 chợ phần lớn được hình thành từ trước khi tái lập tỉnh (tháng 10/1991) trong đó có 48 chợ đã được xây dựng kiên cố và có tới 45 chợ là chợ phiên tại các xã vùng sâu vùng xa. Hoạt động chợ đã thường xuyên thu hút gần 6000 thương nhân tham gia với doanh thu hàng năm đạt trên 500 tỷ đồng và đóng góp không nhỏ vào nền kinh tế xã hội của tỉnh.
![]()
Thực hiện Nghị định 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ, nhà nước đang khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư kinh doanh chợ và theo đó tới nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã có 1 doanh nghiệp đầu tư kinh doanh khai thác chợ. Do đây là mô hình đầu tiên đầu tư vào lĩnh vực nên khi triển khai đã gặp rất nhiều khó khăn mà trong đó trở ngại đầu tiên là chưa có cơ sở pháp lý đồng bộ để triển khai thực hiện.Hiện nay việc triển khai đầu tư kinh doanh khai thác chợ được thực hiện trên cơ sở Nghị định 78/2007/NĐ-CP ngày 11/5/2007, tuy nhiên vào thời điểm này tỉnh Lào Cai chưa phê duyệt danh mục dự án gọi vốn đầu tư theo hợp đồng BOT, BTO và BT trong đó có các công trình chợ vì vậy gây khó khăn cho việc triển khai các ưu đãi và đảm bảo đầu tư đối với nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án. Việc huy động vốn của doanh nghiệp đầu tư kinh doanh chợ đối với các thương nhân đang còn tồn tại nhiều bất cập. Khi công trình chợ đã được xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng còn gặp nhiều khó khăn do phải sắp xếp các hộ kinh doanh sao cho đảm bảo các yếu tố kinh tế kỹ thuật và hài hoà lợi ích giữa nhà đầu tư với các thương nhân trong chợ.Việc sắp xếp bố trí kinh doanh trong chợ phải tính đến các đối tượng cần ưu tiên như: các hộ đã kinh doanh trước khi đầu tư xây dựng chợ, các hộ phải di dời do đầu tư xây dựng chợ có nhu cầu kinh doanh, các hộ chính sách xã hội...trong khi chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể, thống nhất nên rất dễ gây tranh chấp, khiếu kiện.Giá cả cho thuê, diện tích điểm kinh doanh, thời hạn cho thuê cũng là vấn đề đáng quan tâm vì nó sẽ rất dễ làm nảy sinh triển khai tuỳ tiện...
Việc đầu tư xây dựng chợ bằng vốn ngân sách nhà nước được thực hiện lồng ghép theo nhiều chương trình đã làm cho hệ thống các chợ khang trang, sạch đẹp, tiện nghi, văn minh, nâng cao chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên việc đầu tư này cũng còn một số tồn tại đó là: một số chưa phù hợp với quy hoạch đã được duyệt, một số dự án không tôn trọng yếu tố lịch sử của việc hình thành chợ dẫn đến xây dựng xong không phát huy tác dụng, tính dự báo nhu cầu phát triển chưa tốt nên nhanh quá tải, một số chợ để tăng thu cho ngân sách đã cấp bán đất xung quanh cho các hộ dân xây dựng nhà ở làm cho việc cải tạo nâng cấp phát triển chợ gặp nhiều khó khăn...
Thực hiện Thông tư số 06/2003/TM-BTM ngày 15/8/2003 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Ban quản lý chợ thì đến hết năm 2008 các tỉnh thành phố phải lập phương án và kế hoạch tổ chức thực hiện từng bước việc chuyển giao tất cả các chợ sang cho doanh nghiệp kinh doanh và quản lý chợ. Chủ trương là vậy song do đặc thù của tỉnh Lào Cai phần lớn chợ (45/71) là chợ loại III họp theo phiên tại các xã, trung tâm cụm xã vùng sâu vùng xa, hiệu quả kinh tế của việc kinh doanh khai thác chợ còn rất thấp nên vào thời điểm này chưa thể thực hiện chuyển đổi ngay được mà vẫn phải thực hiện mô hình Ban quản lý chợ và mô hình này sẽ còn tồn tại một thời gian khá dài về sau. Xác định là như vậy song về cơ cấu tổ chức, bộ máy, biên chế, chuyên môn nghiệp vụ, cơ chế tài chính ...cho hoạt động của các Ban quản lý chợ cũng đang còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Đặc biệt tại các chợ có quy mô nhỏ, họp theo phiên, phạm vi phục vụ hẹp trong phạm vi xã hiện chưa có quy định cụ thể nên phần lớn các địa phương đều giao cho chính quyền cấp xã hình thành bộ máy quản lý vì vậy nó rất không thống nhất, các hiệu quả thấp và các nghiệp vụ cơ bản của công tác quản lý chợ ít được chú trọng.
Tất cả những tồn tại trên đòi hỏi rất cần thiết phải ban hành quy định thống nhất về công tác quản lý khai thác kinh doanh chợ trên địa bàn tỉnh theo đúng quy định pháp luật và phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong đó tập trung vào một số vấn đề chủ yếu như sau:
Trước hết cần khảo sát đánh giá và phân loại chợ một cách chính xác để phân cấp quản lý, xây dựng kế hoạch chuyển giao hình thức quản lý và xây dựng mô hình quản lý phù hợp. Việc phân loại này ngoài căn cứ vào những tiêu chí theo quy định còn cần phải quan tâm tới tính chất hoạt động của các loại chợ vì đây là yếu tố đặc thù của địa phương. Căn cứ vào phân tích hiệu quả kinh tế của từng chợ để phân định rõ những công trình cần tiếp tục có sự đầu tư của nhà nước và danh mục dự án kêu gọi vốn đầu tư làm cơ sở triển khai những chính sách ưu đãi thu hút doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vào lĩnh vực chợ.
Ngoài ra quy định về quản lý kinh doanh khai thác chợ cần cụ thể hoá các vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh như: Mô hình, cơ cấu tổ chức, bộ máy và chức năng nhiệm vụ của các đơn vị quản lý khai thác chợ; phương thức giao, cho thuê điểm kinh doanh trong chợ; những đối tượng và chính sách ưu đãi trong việc cho thuê địa điểm; giá cho thuê; diện tích điểm kinh doanh; thời hạn cho thuê; trách nhiệm của các cơ quan chuyên môn và chính quyền các cấp trong công tác quản lý khai thác chợ... đều là những vấn đề cần phải đề cập tới.
Hy vọng rằng với những vấn đề gợi mở trên đây sẽ đóng góp phần nào vào công tác quản lý khai thác chợ trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới..
Bài: Hùng Mạnh
Ảnh: Thế Anh