Năm 2008, năm bản lề của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 - 2010 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, lại là năm mà tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động bất lợi do cuộc khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế lan rộng toàn cầu, giá cả nhiều loại vật tư nguyên nhiên liệu tăng giảm thất thường. Trong nước, đầu năm lạm phát leo thang, giá cả nhiều mặt hàng và lãi suất ngân hàng tăng cao, Nhà nước thắt chặt chính sách tiền tệ; cuối năm, nền kinh tế có dấu hiệu giảm phát, hàng hóa khó tiêu thụ, thiên tai dịch bệnh xảy ra ở nhiều địa phương. Trên địa bàn tỉnh: Quốc lộ 70, tuyến đường huyết mạch Lào Cai - Hà Nội đang được nâng cấp; tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai đã quá tải; ảnh hưởng của đợt rét đậm, rét hại kéo dài, kế tiếp là cơn bão số 4 lịch sử gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Tất cả các yếu tố trên đã tác động tiêu cực đến KT - XH nói chung cũng như hoạt động sản xuất công nghiệp, thương mại nói riêng của tỉnh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, được sự quan tâm hỗ trợ kịp thời của Trung ương; sự chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; với sự đoàn kết thống nhất và nỗ lực cao, ngành Công Thương Lào Cai đã đạt được những kết quả quan trọng và tích cực trong phát triển công nghiệp và thương mại năm 2008.

I. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CÔNG NGHIỆP, THƯƠNG MẠI NĂM 2008

1. Về Công nghiệp:

- Giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn (giá CĐ 1994) đạt 1.302,7 tỷ đồng, tăng 24% so với năm 2007. Trong số 35 sản phẩm chủ yếu, có nhiều SP tăng cao (quặng Apatít tăng 36,2%; quặng sắt tăng 42,4%; fenspát nghiền tăng 26,7%; phốt pho vàng tăng 31,5%; thùng tôn cán nguội tăng 27%; SP cơ khí tăng 18%; tinh bột sắn tăng 90%; điện phát tăng 2,6 lần). Doanh thu CN đạt 3.600 tỷ đồng, tăng 38% so với năm trước.

- Trong năm, đã đưa NM luyện đồng Tằng Loỏng và NM phốt pho vàng 3 vào hoạt động; hoàn thành công tác giải phóng, san tạo mặt bằng của dự án (DA) khai thác tuyển Apatít Bắc Nhạc Sơn, DA NM sản xuất Supe lân.

- Năm 2008 có thêm 2 NM thủy điện hoàn thành đi vào hoạt động (lũy kế có 10 NM với tổng công suất 47 MW phát điện lên lưới quốc gia). Hoàn thành DA năng lượng nông thôn I đợt 3; DA năng lượng nông thôn II (REII) thi công đạt 70% khối lượng, dự kiến hoàn thành trong quý II/2009; tích cực triển khai các bước chuẩn bị đầu tư DA REII mở rộng cho 17 xã. Toàn tỉnh hiện có 140/164 xã, phường, thị trấn có điện (đạt tỷ lệ 85,4%), dự kiến đến cuối năm 2009 đạt 100% (về đích trước 1 năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XIII đã đề ra).

- Trên địa bàn tỉnh, hiện có: 3 CCN với tổng số 16 NM đang hoạt động và nhiều DA đang triển khai xây dựng; 2 cụm TTCN của TP Lào Cai sắp xếp được 60 cơ sở SX. Ngoài ra, còn có 2 cụm TTCN đã công bố quy hoạch và đang CBĐT (Bản Vược và Phố Ràng); 2 cụm TTCN đang hoàn chỉnh quy hoạch chờ phê duyệt (Gia Phú và Khánh Yên Thượng).

- Hoạt động khuyến công được triển khai hiệu quả trên cơ sở sử dụng nguồn vốn KC quốc gia và địa phương: Tổ chức 10 lớp đào tạo, dạy nghề ngắn hạn cho hơn 300 lao động nông thôn và công nhân; kinh phí KC hỗ trợ trực tiếp cho các DA ở các huyện, TP năm 2008 là 1,2 tỷ đồng.

2. Về Thương mại:

- Các chỉ tiêu phát triển thương mại năm 2008 đều đạt và vượt kế hoạch: Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ xã hội đạt 3.274 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2007; kim ngạch XNK qua các cửa khẩu của tỉnh đạt 622,9 triệu USD, vượt KH gần 1% (trong đó kim ngạch XK: 106,6 triệu USD; kim ngạch NK: 516,3 triệu USD); kim ngạch XNK của tỉnh đạt 82,8 triệu USD, vượt 7,6% KH (NK đạt 58,9 triệu USD và XK đạt 23,9 triệu USD). Các mặt hàng chính sách (muối iốt, dầu hỏa) được cung ứng kịp thời, đầy đủ tới tận vùng sâu, vùng xa cho nhân dân.

- Toàn tỉnh hiện có 71 chợ (gồm 50 chợ nông thôn và 21 chợ thành thị, trong đó có 1 chợ được xây dựng theo hình thức BOT), 12 siêu thị, 1 trung tâm TM quốc tế tại cửa khẩu quốc tế Lào Cai, 6 văn phòng đại diện của thương nhân nước ngoài,…; đang triển khai xây dựng chợ Km 27 Thị trấn Phong Hải - Bảo Thắng và chuẩn bị xây dựng chợ Võ Lao - Văn Bàn; nhiều DA đã khởi công tại Khu thương mại - công nghiệp Kim Thành (DA Trung tâm hội chợ triển lãm Kim Thành, DA văn phòng đại diện và giới thiệu SP của Công ty TM Lương Hà, DA Trung tâm TM và văn phòng cao cấp xuyên Á của Công ty CP đầu tư TM quốc tế Đông Dương,…); DA kho xăng dầu của Tổng công ty xăng dầu Việt Nam đang được đầu tư tại CCN Đông Phố Mới.

- Công tác hội nhập KTQT được đẩy mạnh; phối hợp tổ chức thành công Hội chợ Thương mại biên giới Trung - Việt 2008 tại Hà Khẩu (Trung Quốc); Phòng quản lý XNK khu vực Lào Cai do Bộ Công Thương thành lập chính thức hoạt động từ ngày 01/01/2009 đã tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục cấp C/O cho hàng hóa XK; tham mưu UBND tỉnh điều chỉnh quy hoạch phát triển TM tỉnh Lào Cai giai đoạn 2006 - 2010 và định hướng đến 2020; ban hành Quy định về tổ chức, quản lý và phát triển chợ trên địa bàn tỉnh.

- Tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy của Chi cục Quản lý thị trường; chỉ đạo Chi cục QLTT tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, chống buôn lậu, gian lận TM góp phần bình ổn giá cả, thị trường, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và ổn định đời sống nhân dân trong tỉnh; phối hợp chặt chẽ công tác quản lý biên giới với thị trường nội địa. Trong năm, Chi cục QLTT đã tiến hành kiểm tra 3.437 vụ với tổng giá trị xử lý là 1.297,6 triệu đồng.

- Mặc dù khủng hoảng tài chính thế giới tác động tiêu cực đến SX và tiêu dùng của xã hội, nhưng thị trường trong tỉnh tương đối ổn định và duy trì được nhịp độ phát triển khá cao; hàng hoá phong phú, bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu SX và đời sống.

Nguyên nhân kết quả đạt được:

- Sự lãnh đạo chỉ đạo điều hành quyết liệt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và các cấp các ngành trong thu hút đầu tư, xây dựng cơ chế chính sách, GPMB, hỗ trợ DN phát triển SX - KD, khắc phục hậu quả thiên tai.

- Tranh thủ sự hỗ trợ của Trung ương trong việc bố trí các nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển KT - XH, khắc phục hậu quả thiên tai.

- Nỗ lực cố gắng trong SX-KD của các DN thuộc mọi thành phần kinh tế với nhiều giải pháp như: tiết kiệm chi phí, tăng năng suất chất lượng, thay đổi mẫu mã SP, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa, liên doanh liên kết, tìm kiếm thị trường,....

- Tiến trình hội nhập sâu và rộng của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới đã tạo ra nhiều cơ hội cho các DN trong việc tận dụng và phát huy các tiềm năng, thế mạnh của tỉnh, thâm nhập thị trường Trung Quốc rộng lớn, liên doanh liên kết với đối tác nước ngoài nhằm mở rộng SX-KD.

- Quy mô nền kinh tế còn nhỏ và các DN trong tỉnh chủ yếu là vừa và nhỏ cho nên ảnh hưởng của lạm phát, khủng hoảng tài chính, suy giảm kinh tế thế giới đến SX-KD của các DN không trầm trọng.

3. Một số hạn chế:

* Về Công nghiệp:

- Do tác động của lạm phát, chính sách thắt chặt tiền tệ, ảnh hưởng của thiên tai, khó khăn trong lắp đặt, vận hành thiết bị, năng lực yếu kém của chủ đầu tư nên nhiều công trình CN còn chậm tiến độ (NM luyện đồng, NM phốt pho vàng 3, các DA thủy điện,…) và công tác dự báo, lập KH còn hạn chế dẫn đến chỉ tiêu GTSXCN mặc dù tăng trưởng cao so với năm trước nhưng không đạt chỉ tiêu KH (chỉ đạt 93,1%).

- Vấn đề chế biến sâu khoáng sản chưa được đẩy mạnh, tình trạng khai thác, bán và XK sản phẩm thô vẫn còn phổ biến; công tác quản lý vận chuyển khoáng sản và bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản còn nhiều hạn chế.

- Công tác GPMB để đầu tư lưới điện ở một số nơi còn chậm, việc đầu tư đường truyền tải điện nối các NM thuỷ điện vào hệ thống lưới điện quốc gia còn gặp nhiều khó khăn; mặc dù lưới điện được quan tâm đầu tư đến các xã, thôn, bản song tỷ lệ hộ dùng điện thấp do nhiều nơi người dân không có tiền kéo điện từ đường trục về hộ gia đình.

- Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức tới công tác phát triển CN - TTCN, chưa kịp thời bố trí cán bộ có năng lực, trình độ phù hợp làm công tác Công Thương tại các phòng Kinh tế, phòng Công Thương huyện, TP. Thủ tục thanh quyết toán các DA được hỗ trợ từ nguồn vốn KC còn phức tạp, công tác hậu kiểm đối với các DA này chưa được thực hiện thường xuyên.

* Về Thương mại:

- Kim ngạch XNK giảm 34,8% so với năm 2007 (chủ yếu do: Lạm phát; nhiều mặt hàng có giá trị lớn như tinh quặng đồng, quặng sắt không được XK; phía Trung Quốc thay đổi chính sách XNK;…); chưa có mặt hàng XK chủ lực có hàm lượng công nghệ cao mà chủ yếu ở dạng nguyên liệu do đó giá trị kinh tế và sức cạnh tranh thấp; hệ thống kho tàng, bến bãi và các loại hình DV hỗ trợ XNK tại khu KTCK còn thiếu và yếu.

- Hệ thống chợ nông thôn, hạ tầng TM DV còn nghèo nàn, hệ thống trung tâm TM, siêu thị chưa phát triển; việc kêu gọi các nguồn vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng TM, DV còn hạn chế. 

- Công tác xúc tiến TM và DV còn thiếu kinh nghiệm và tính chuyên nghiệp, trình độ cán bộ hạn chế, khai thác thông tin, dự báo thị trường yếu.

- Các DN hoạt động trong lĩnh vực TM, DV còn thiếu và yếu, tính liên kết chủ động trong việc tìm kiếm thị trường, đối tác, bạn hàng còn hạn chế.

II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP, THƯƠNG MẠI NĂM 2009.

Năm 2009 sẽ là một năm với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó có cả những khó khăn của năm 2008, đặc biệt là tình trạng suy giảm kinh tế, XK gặp nhiều khó khăn, nguy cơ bùng phát dịch bệnh ở gia súc, gia cầm vẫn còn tiềm ẩn,… nhưng cũng có không ít những thuận lợi đối với tỉnh Lào Cai như: Hoàn thành DA nâng cấp tuyến quốc lộ 70; nhiều dự án CN lớn đi vào hoạt động; hạ tầng các cụm CN - TTCN được đầu tư hoàn thiện; khu TM - CN Kim Thành thông thương với khu TM Bắc Sơn (Trung Quốc); các nhóm giải pháp của Chính phủ nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng và đảm bảo an sinh xã hội được chỉ đạo, triển khai đồng bộ, quyết liệt ngay từ đầu năm.

Phát huy những kết quả đạt được trong năm 2008, đứng trước những thuận lợi và khó khăn, ngành Công Thương Lào Cai phấn đấu thực hiện thắng lợi kế hoạch năm 2009:

1. Mục tiêu:

- Giá trị SXCN phấn đấu đạt 1.538 tỷ đồng, tăng 18%.

- Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ xã hội dự kiến đạt 3.835 tỷ đồng, tăng 17,14%.

- Kim ngạch XNK qua các cửa khẩu của tỉnh đạt 810 triệu USD, tăng 30%. Trong đó, XK dự kiến đạt 168 triệu USD, tăng 57%.

- Kim ngạch XNK của tỉnh đạt 75 triệu USD, bằng 90,6% so với thực hiện 2008. Trong đó, XK dự kiến đạt 40 triệu USD, bằng 70%.

2. Một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu:

- Tiếp tục triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra trong các quy hoạch, đề án, DA của ngành đảm bảo đúng tiến độ và lộ trình. Rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển CN - TTCN và quy hoạch phát triển mạng lưới bán lẻ xăng dầu trên địa bàn tỉnh. Tham mưu UBND tỉnh xây dựng quy hoạch phát triển hóa chất tỉnh Lào Cai giai đoạn 2009 - 2020, xét đến 2025. Làm tốt công tác dự báo, lập KH của ngành; kịp thời điều chỉnh chỉ tiêu, KH cho sát hợp với tình hình thực tế.

- Tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh đầu tư các DA CN trọng điểm (DA khai thác và tuyển quặng sắt Quý Xa, NM gang thép Lào Cai, NM sản xuất phụ gia thức ăn gia súc DCP, NM gạch Tuynel Gia Phú - Bảo Thắng, các DA thủy điện,..); tăng cường kiểm tra, rà soát các DA khai thác, chế biến khoáng sản và thủy điện, qua đó kiên quyết thu hồi các DA triển khai quá chậm, các chủ đầu tư kém năng lực để giao cho các chủ đầu tư khác có năng lực thực hiện; tiếp tục đầu tư phát triển lưới điện nông thôn; kiến nghị Bộ Công Thương chỉ đạo EVN mua hết điện năng do các NM thủy điện SX và đầu tư đường truyền tải điện đến các NM thủy điện.

- Khuyến khích tăng cường chế biến sâu các loại khoáng sản (Apatít, đồng, sắt,…) và đẩy mạnh SX một số SP có thế mạnh của địa phương như điện, nông lâm sản,... Nghiên cứu cải tiến kỹ thuật để nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm vật tư nguyên liệu, nâng cao hiệu quả SX-KD của DN. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng và đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư vào khu TM-CN Kim Thành và các CCN của tỉnh.

- Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các huyện, TP triển khai thực hiện tốt các chương trình KC, hỗ trợ có hiệu quả phát triển CN - TTCN trên địa bàn tỉnh; đẩy mạnh phát triển và khôi phục các làng nghề; tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy các phòng Công Thương, bộ phận Công Thương thuộc phòng Kinh tế các huyện, TP theo hướng dẫn của Trung ương.

- Tích cực xúc tiến việc xây dựng quy hoạch chi tiết các cụm TTCN trên địa bàn TP Lào Cai và các huyện: Bảo Thắng, Mường Khương, Si Ma Cai; huy động các nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng các cụm TTCN đã quy hoạch chi tiết trên cơ sở tranh thủ kinh phí hỗ trợ từ ngân sách Trung ương theo QĐ số 27/2008/QĐ-TTg.

- Tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện các biện pháp an toàn vệ sinh lao động, an toàn sử dụng vật liệu nổ, khai báo hoá chất, bảo vệ và phục hồi môi trường trong hoạt động SXCN.

- Chú trọng xúc tiến đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng TM, DV (nhất là chợ nông thôn, chợ đầu mối, trung tâm TM, siêu thị, hạ tầng DV khu KTCK), đẩy nhanh tiến độ xây dựng chợ Km 27 thị trấn Phong Hải và chợ Võ Lao.

- Tăng cường công tác quản lý các hoạt động TM đối với chợ, siêu thị, trung tâm TM, ngành nghề KD có điều kiện. Phổ biến, hướng dẫn các huyện, TP thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý TM trên địa bàn, đặc biệt là việc cấp giấy phép SX-KD rượu, thuốc lá; công tác quản lý chợ theo QĐ số 62/2008/QĐ-UBND của UBND tỉnh.

- Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến TM nhằm phát huy vai trò “cầu nối” của tỉnh; đẩy mạnh hoạt động XNK qua CK quốc tế Lào Cai, đặc biệt là XK hàng hóa của địa phương; mở rộng thị trường tiêu thụ SP (cả xuất khẩu và tiêu thụ trong nước). Phối hợp tổ chức tốt Hội chợ Thương mại - Du lịch Việt - Trung 2009 tại Lào Cai.

- Tiếp tục kiện toàn lại tổ chức bộ máy của Chi cục QLTT nhằm tăng cường, hoàn thiện nghiệp vụ chuyên môn và địa bàn công tác. Chỉ đạo Chi cục QLTT thực hiện tốt công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường và tăng cường phối hợp với các ngành chức năng, các huyện, TP (đặc biệt là  trong dịp tết Nguyên đán Kỷ Sửu 2009); tham mưu BCĐ 127 tỉnh Lào Cai tăng cường phối hợp với BCĐ 127 tỉnh Yên Bái trong thực thi nhiệm vụ.

- Chú trọng công tác đào tạo nghề, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn về CN - TM, đặc biệt là đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đào tạo nghề gắn với nhu cầu tuyển dụng của DN, ngành nghề trong các khu, cụm CN - TTCN.

Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự phối hợp của các cấp các ngành trong tỉnh và sự nỗ lực của toàn ngành, chúng tôi tin tưởng rằng ngành Công Thương Lào Cai sẽ hoàn thành thắng lợi các mục tiêu đã đề ra trong Kế hoạch phát triển công nghiệp, thương mại năm 2009./.