| Với lợi thế về tiềm năng khoáng sản, ngành công nghiệp khai khoáng được xác định là ngành công nghiệp mũi nhọn và là khâu đột phá để phát triển công nghiệp của tỉnh. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2011 - 2015 xác định "Ưu tiên phát triển công nghiệp khai thác - chế biến khoáng sản theo hướng tập trung, hiệu quả". Những năm qua tỉnh Lào Cai đã đặc biệt quan tâm ưu tiên phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản, đã chỉ đạo xây dựng và phê duyệt quy hoạch quản lý khai thác, chế biến khoáng sản tỉnh Lào Cai giai đoạn 2007 - 2015, có xét đến năm 2020. Căn cứ Quy hoạch được phê duyệt, tỉnh đã khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế đầu tư triển khai các dự án khai thác, chế biến và chế biến sâu các loại khoáng sản. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 84 đơn vị được các cấp có thẩm quyền cấp giấy phép khai thác khoáng sản tại 107 mỏ và điểm mỏ. Đã hình thành các khu công nghiệp chế biến khoáng sản tập trung như: Tằng Loỏng, Sin Quyền, Cam Đường. Sản lượng khoáng sản được khai thác hàng năm ngoài việc đã đáp ứng đủ nguyên liệu cho các nhà máy chế biến sâu trong nước, một phần được xuất khẩu; khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng với sản lượng đáp ứng đủ nhu cầu cung cho các công trình giao thông, xây dựng, thủy lợi, thủy điện ... trên địa bàn hàng năm gần 1 triệu m3 sản phẩm các loại. Năm 2011, giá trị sản xuất công nghiệp của ngành khai thác, chế biến và chế biến sâu khoáng sản Lào Cai đạt 1.731 tỷ đồng (theo giá cố định năm 1994) chiếm 75% giá trị toàn ngành công nghiệp, giải quyết việc làm ổn định cho hơn 10.000 lao động, nộp Ngân sách Nhà nước khoảng 670 tỷ đồng....
Tuy nhiên, từ đầu năm 2012 đến nay ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh gặp rất nhiều khó khăn, ngoại trừ Công ty Mỏ - Tuyển đồng Sin Quyền và Công ty TNHH một thành viên Apatit Việt Nam khai thác với sản lượng ổn định theo kế hoạch còn lại các đơn vị khác hầu như dừng khai thác hoặc tổ chức khai thác với mức độ cầm chừng hoặc dừng sản xuất. Nguyên nhân:
- Theo Quyết định số 2427/QĐ-TTg ngày 22/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược khoáng sản đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; Chỉ thị số 02/CT-TTg ngày 09/01/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản thì phần lớn khoáng sản được khai thác, chế biến trên địa bàn tỉnh Lào Cai ưu tiên làm nguyên liệu cung cấp cho các nhà máy chế biến sâu trong nước, không xuất khẩu. Trong khi đó, các năm trước đây các loại khoáng sản được khai thác trên địa bàn tỉnh ngoài việc cân đối phục vụ chế biến sâu trong nước còn được phép xuất khẩu một phần.
- Một số Dự án chế biến sâu trên địa bàn tỉnh có sử dụng nguyên liệu là khoáng sản chậm tiến độ đầu tư so với kế hoạch được phê duyệt nên đã không thúc đẩy ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản thực hiện đúng Quy hoạch đề ra.
- Do giá bán một số loại khoáng sản giảm mạnh, cự ly vận chuyển khoáng sản từ Lào Cai đến các Nhà máy sản xuất trong nước xa hơn so với các tỉnh khác, kèm theo hạ tầng giao thông của tỉnh Lào Cai xuống cấp trầm trọng dẫn đến chi phí vận chuyển cao. Do đó các loại khoáng sản được khai thác, chế biến trên địa bàn tỉnh Lào Cai khó có thể cạnh tranh với cùng đối tượng khoáng sản được khai thác, chế biến tại các tỉnh, thành khác. |
| Từ nguyên nhân nêu trên cho thấy thị trường tiêu thụ khoáng sản bị bó hẹp dẫn đến ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản tỉnh Lào Cai từ đầu năm 2012 đến nay gặp rất nhiều khó khăn, 6 tháng đầu năm 2012 giá trị sản xuất công nghiệp ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản mới đạt 39,4% kế hoạch năm, một số loại quặng được khai thác, chế biến đạt sản lượng rất thấp như: Quặng sắt đạt 3,7% kế hoạch; Fenspat đạt 25% kế hoạch, quặng chì, kẽm đạt 0%..., do đó các đơn vị khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn ít có cơ hội tái đầu tư, khó bố trí việc làm cho người lao động và thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Thời gian tới, để tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn đề nghị các cấp, các ngành của tỉnh Lào Cai:
- Yêu cầu đơn vị được cấp giấy phép khai thác, chế biến khoáng sản hoàn thiện đầy đủ các thủ tục theo quy định của Luật khoáng sản năm 2010 và các quy định khác có liên quan.
- Tạo điều kiện tìm kiếm thị trường, tổ chức tháo gỡ khó khăn cho việc tiêu thụ từng nhóm sản phẩm được khai thác, chế biến trên địa bàn tỉnh như: quặng sắt, quặng đồng, Apatit, phốt pho vàng, phân lân các loại....
- Tạo điều kiện phát triển công nghiệp phụ trợ làm động lực phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản; Đầu tư hoàn thiện hạ tầng Khu, cụm công nghiệp để đưa các dự án khai thác, chế biến khoáng sản vào khu vực sản xuất tập trung nhằm thuận lợi cho công tác quản lý, xử lý môi trường, cung cấp điện, nước... phục vụ sản xuất.
- Đào tạo, đào tạo lại người lao động, ban hành chính sách ưu đãi hợp lý để thu hút nguồn nhân lực có chất lượng cao đến Lào Cai công tác, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, hỗ trợ mua sắm máy móc thiết bị, các chế độ ưu đãi đầu tư ... đối với các dự án khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh.
- Tập trung chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn vướng mắc và yêu cầu các đơn vị đẩy nhanh tiến độ đầu tư các Dự án chế biến sâu khoáng sản, khẩn trương đưa các Nhà máy vào hoạt động làm động lực phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản và công nghiệp phụ trợ. Kiên quyết thu hồi các Dự án chậm tiến độ để bàn giao lại cho các Chủ đầu tư đủ năng lực thực hiện Dự án.
- Rà soát, bổ sung Quy hoạch quản lý, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản tỉnh Lào Cai cho phù hợp với các Quy hoạch khác để làm căn cứ chỉ đạo, điều hành. Trong Quy hoạch được làm rõ việc khai thác, chế biến gắn với địa chỉ tiêu thụ sản phẩm. Từ đó giúp các đơn vị khai thác khoáng sản yên tâm về đầu ra tiêu thụ sản phẩm và các đơn vị chế biến sâu yên tâm về nguồn nguyên liệu ổn định cung cấp cho Nhà máy.
Để đạt được mục tiêu nâng tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp trong ngành khai thác, chế biến sản, đề nghị Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương quan tâm:
- Giúp tỉnh Lào Cai đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông để đáp ứng được năng lực vận tải nguyên, nhiên vật liệu cung cấp cho các Nhà máy và vận chuyển tiêu thụ sản phẩm sau chế biến.
- Cấp kinh phí và cho phép tỉnh Lào Cai đầu tư hạ tầng khu công nghiệp Tân An - Tân Thượng để đưa các Dự án chế biến sâu khoáng sản dự kiến đầu tư vào khu công nghiệp này.
Với sự giúp đỡ của các Bộ, ngành Trung Ương, sự chỉ đạo, điều hành năng động, quyết liệt của các cấp, các ngành tỉnh Lào Cai cùng với sự quan tâm của các doanh nghiệp đầu tư, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn. Trong thời gian tới tin tưởng rằng ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản tỉnh Lào Cai sẽ có tốc độ tăng trưởng mạnh và xứng đáng là "ngành công nghiệp mũi nhọn và là khâu đột phá để phát triển công nghiệp của Tỉnh" ./. |